Các kiểu cắt mài đá quý và ưu nhược điểm của nó mà bạn cần biết

Tôi đọc khá nhiều thông tin về nội dung “cắt mài đá quý” trên mạng và thấy rằng nó chưa đầy đủ. Nên.. xây dựng lại nội dung này với mục đích chỉ rõ cho các bạn hiểu rõ nhất về các phương pháp mài đá. Mỗi phương pháp sẽ có những đặc trưng riêng và không phải viên đá nào cũng được mài kiểu dáng giống nhau. Nó còn tuỳ thuộc vào loại đá, thế của viên đá gốc mà người thợ nhận được, độ trong của đá gốc hoặc yêu cầu của người thợ săn đá.

Nhìn chung nó sẽ có hai kiểu cắt đá quý đó là cắt Facets và cắt Cabochon. Kiểu cắt Cabochon thường được áp dụng cho những loại đá quý sao (những loại đá quý có thể tạo ra sao khi gặp ánh sáng) ví dụ như ruby. Tôi nói là thường áp dụng đồng nghĩa rằng Ruby cũng có thể được cắt Facets nếu như đạt độ trong và được nước màu.

Đối với kiểu cắt Facets thì đây là kiểu cắt đa giác (cắt nhiều mặt) được áp dụng cho mọi loại đá quý. Tuỳ vào thế đá gốc và độ trong người thợ mài đá sẽ đưa ra định hướng kiểu Facets cho phù hợp. Và nếu được yêu cầu thì thợ cắt vẫn làm theo ý của bạn. Tuy nhiên viên đá cũng có thể không được như mong muốn về tính thẩm mỹ, tạo lửa hay mỏng đáy…

Đá quý cắt Cabochon.

Mỗi loại đá quý là một kỳ quan của tạo hóa, tự hào với các lớp khoáng chất màu đỏ, xanh lam và vàng phong phú. Các vết nứt tự nhiên và các đốm khoáng chất đan xen tạo nên một kết cấu độc đáo, tuyệt đẹp như một bức tranh nghệ thuật được tạo nên bởi tạo hoá. Cabochon là loại đá quý được đánh bóng đơn giản và có bề mặt cong. Các ví dụ phổ biến bao gồm cabochon có vành đai với nhiều hình dạng khác nhau, chẳng hạn như tròn, bầu dục và hình trái tim.

Cabochon tạo ra hiệu ứng ánh sáng dịu hơn, làm nổi bật màu sắc của đá quý một cách hiệu quả đồng thời khắc phục một số khuyết điểm về độ trong suốt và tì vết của đá quý. Cabochon thường được chọn cho các loại đá quý màu có màu sắc phong phú nhưng độ trong suốt kém.

Như đã nói ở phần đầu, hầu hết kiểu cắt Cabochon đều được áp dụng cho những viên đá quý có thể tạo hiệu ứng sao. Tức là khi đưa viên đá ra ngoài trời có ánh nắng hoặc chiếu đèn vào sẽ có tia sao hiển thị rõ nét trên mặt đá.

Hiệu ứng sao là hiện tượng quang học của một số loại đá quý có hình dạng giống ngôi sao khi ánh sáng phản chiếu từ các tạp chất hoặc hoa văn cấu trúc bên trong. Hiệu ứng này thường biểu hiện dưới dạng hoa văn giống ngôi sao bốn, sáu hoặc thậm chí mười hai tia, tùy thuộc vào đặc điểm cụ thể của cấu trúc bên trong đá quý.

Hiệu ứng sao xảy ra khi ánh sáng tương tác với các tạp chất nhỏ, có định hướng bên trong đá quý, chẳng hạn như kim rutil. Các tạp chất này được sắp xếp theo các hướng cụ thể và phản chiếu ánh sáng theo một hoa văn độc đáo, tạo ra hiệu ứng giống ngôi sao dưới ánh sáng trực tiếp.

Các loại đá quý phổ biến có hiệu ứng sao:
1. Sapphire sao: Thường có hình ngôi sao sáu tia do cấu trúc tinh thể và các tạp chất có định hướng.
2. Ruby sao: Tương tự như sapphire sao, nhưng được tìm thấy trong hồng ngọc.
3. Diopside sao: Thường có hình ngôi sao bốn tia.
4. Garnet sao: Loại này có thể tạo ra các ngôi sao bốn hoặc sáu cánh.

Hiệu ứng sao được quan sát rõ nhất ở đá quý cắt cabochon. Kiểu cắt này giúp tăng cường phản xạ ánh sáng qua bề mặt cong, làm cho hiệu ứng sao nổi bật hơn. Chất lượng của hiệu ứng sao thay đổi tùy thuộc vào độ trong suốt của đá quý, kiểu cắt và độ chính xác của sự sắp xếp các tạp chất.

Đá quý cắt Facets (cắt mặt)

Cắt Facets là loại cắt phổ biến nhất và có thể áp dụng cho mọi loại đá quý với các kiểu dáng khác nhau như giọt nước, tròn đa giác, oval… Tuỳ thuộc vào các yếu tố khác nhau người thợ mài sẽ cắt Facets theo thế đá, độ trong nhằm cho ra những viên đá quý có thẩm mỹ nhất.

Cắt Facets thực ra là kiểu cắt cạnh là một kiểu cắt trong đó đá quý được đánh bóng để tạo ra nhiều mặt phẳng và cạnh nhỏ, tạo thành hình dạng hình học đều đặn. Mỗi lần cắt cạnh được thiết kế và tính toán tỉ mỉ, cho phép ánh sáng khúc xạ và phản xạ nhiều lần, tỏa ra nhiều ánh sáng hơn từ mặt bàn, làm tăng độ sáng và lấp lánh của đá quý.

Kiểu cắt đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường độ sáng bóng và độ tinh khiết, ảnh hưởng đáng kể đến vẻ đẹp tổng thể, độ sáng bóng và sức hấp dẫn thị giác người nhìn. Một kiểu cắt được thực hiện tốt có thể làm nổi bật màu sắc tự nhiên của đá quý, tối đa hóa độ sáng bóng và làm nổi bật các đặc điểm độc đáo của nó. Mục tiêu chính của việc cắt là đạt được sự cân bằng tốt nhất có thể giữa độ sáng bóng, độ tinh khiết và tính đối xứng, đồng thời giảm tối thiểu việc hao mòn trọng lượng (carat) của viên đá.

Các kiểu cắt Facets phổ biến hiện nay.

Mỗi kiểu cắt facets sẽ mang lại tính thẩm mỹ khác nhau cho viên đá. Dưới đây là các kiểu cắt Facets phổ biến nhất hiện nay thường được áp dụng.

Cắt Round – Hình tròn với các mặt nhỏ.

Đá quý cắt tròn có số lượng mặt cắt tiêu chuẩn là 58 (tuy nhiên tiêu chuẩn này ngày nay cũng đã thay đổi) khiến nó trở thành kiểu cắt lý tưởng nhất. Đá quý cắt tròn lấp lánh dưới ánh sáng. Kiểu cắt này, được phát triển đặc biệt cho kim cương, nhấn mạnh vào lửa. Được phát triển vào đầu thế kỷ 20, nó đã làm say đắm nhiều thế hệ những người đam mê đá quý. Nó phản chiếu ánh sáng hoàn hảo, thể hiện ngọn lửa và tượng trưng cho tình yêu và sự vĩnh cửu.

Cắt Heart – Trái tim

Kiểu cắt trái tim thường dựa trên kiểu cắt hình quả lê, với phần vát được đánh bóng cẩn thận ở trên cùng. Kiểu cắt này tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt về tỷ lệ và tính đối xứng. Kiểu cắt này cực kỳ tốn vật liệu, khiến đá quý cắt hình trái tim trở nên ít được sử dụng và hiếm hơn. Tỷ lệ chiều dài trên chiều rộng điển hình là 1:1, kiểu cắt này mang tính lãng mạn và tượng trưng, ​​thường thấy ở đồ trang sức kỷ niệm.

Cắt Oval

So với đá quý tròn có cùng trọng lượng, đá quý hình oval trông lớn hơn và cũng có thể khiến ngón tay trông dài hơn. Vẻ ngoài thon dài của kiểu cắt này mở rộng trải nghiệm thị giác của ngón tay, trong khi mặt bàn làm tăng thêm sự phong phú về màu sắc và hình dáng bóng bẩy toát lên vẻ thanh lịch.

Kiểu cắt Navette

Hình dạng giống như chiếc thuyền, với hình bầu dục dài và bốn góc nhọn, toát lên vẻ thanh lịch.

Cắt Emerald

Kiểu cắt hình chữ nhật với các cạnh và góc được mài giác, toát lên vẻ thanh lịch và cổ điển. Kiểu cắt bậc thang hình chữ nhật, thường có hình chữ nhật, thường làm nổi bật độ trong suốt và màu sắc của đá quý, thấm đẫm vẻ đẹp cổ điển và làm nổi bật độ tinh khiết của đá quý.

Kiểu cắt Marquise

Còn được gọi là kiểu cắt ô liu, kiểu cắt marquise có các đường hẹp, thon dần ở cả hai đầu, mang lại cho viên đá quý vẻ sáng chói độc đáo.

Kiểu cắt Pear – Cắt hình quả lê

Còn được gọi là kiểu cắt giọt nước, kiểu cắt tạo ra hình dạng giống như giọt nước trong mờ.Thường được sử dụng cho kim cương và đá sapphire, hình dạng thuôn dài của kiểu cắt này toát lên cả sự thanh lịch và độc đáo. Thường được sử dụng làm mặt dây chuyền hoặc hoa tai.

Kiểu cắt  Cushion

Đá quý có các góc cong và các mặt cắt lớn hơn, không chỉ tối đa hóa diện tích xem mà còn làm tăng thêm sự lấp lánh của lửa, kiểu cắt Cushion này giống như một chiếc gối/ đệm nhung, tạo nên hình bóng mềm mại. Đây là một kiểu cắt rực rỡ được cải tiến, kiểu cắt này bảo quản tốt hơn độ mòn của đá ban đầu, nhưng có phần đế dày hơn.

Princess Cut

Kiểu cắt công chúa là một viên kim cương/ đá quý cắt theo phong cách sáng bóng có hình vuông hoặc hình chữ nhật và các góc nhọn, trông giống như một kim tự tháp ngược khi nhìn từ bên cạnh. Đây là kiểu cắt kim cương phổ biến thứ hai, nổi tiếng với độ lấp lánh và vẻ đẹp, đặc biệt là khi dùng trong nhẫn đính hôn, và thường được gọi là “vuông biến dạng rực rỡ” về mặt kỹ thuật. Thiết kế của kiểu cắt này giữ lại nhiều trọng lượng của kim cương thô hơn, khiến nó trở thành một lựa chọn hợp lý hơn so với kiểu cắt tròn rực rỡ cùng trọng lượng, màu sắc và độ tinh khiết.

Kiểu cắt Asscher

Asscher là hình dạng kim cương kết hợp giữa kiểu cắt emerald và kiểu cắt vuông, với hiệu ứng bậc thang tuyệt đẹp. Kiểu cắt emerald thường được chọn cho đá quý màu, và Asscher chủ yếu là kim cương. Khi thời kỳ Art Nouveau dần đạt đến đỉnh cao, kiểu cắt emerald và Asscher bắt đầu được săn đón. Kim cương cắt Asscher có 58 mặt và gần như hình bát giác.

Joseph Asscher tin rằng nó có thể giữ lại nhiều kim cương thô hơn. Điều này là do kiểu cắt Asscher có thể giữ lại nhiều trọng lượng hơn từ đá thô so với các phương pháp cắt khác. Do hình dạng của đá quý và phương pháp cắt các mặt, kiểu cắt Asscher có vẻ ngoài cổ điển, với độ sáng cân bằng hơn so với các công cụ cắt emerald tương tự, đồng thời vẫn thể hiện vẻ đẹp tĩnh lặng hơn so với kiểu cắt brilliant hiện đại.

Kiểu cắt Radiant

Kết hợp các đặc điểm của kiểu cắt emerald và kiểu cắt princess, Kim cương cắt radiant có thể trông giống kim cương cắt emerald, nhưng thực chất nó có nhiều mặt hơn.

Kiểu cắt Radiant là một loại cắt kim cương cắt lạ mắt, mới hơn, có thể có hình vuông hoặc hình chữ nhật với các góc cạnh và bề mặt cắt brilliant xuyên suốt. Kim cương dài có thể tạo hiệu ứng ngón tay thon dài, trong khi kim cương ngắn hơn phù hợp với bàn tay nhỏ nhắn. Về mặt thiết kế, bốn góc cụt của kim cương cắt Radiant khiến nó cực kỳ chắc chắn, loại bỏ nguy cơ bị sứt mẻ. Kim cương cắt Radiant cũng tạo nên vẻ ngoài độc đáo khi kết hợp với kim cương hình thang hoặc tròn.

Kiểu cắt Rectangular

Tạo hiệu ứng thị giác kéo dài hơn

Kiểu cắt Trillion – Hay còn gọi là Trilliant

Cắt Trillion còn được gọi là Trilliant, Trielle hoặc Trillian là kiểu cắt với một hình tam giác độc đáo với các cạnh sắc nét. Phù hợp với nhiều loại đá quý, kiểu cắt hình tam giác phản chiếu nhiều ánh sáng và màu sắc nhất, tạo nên hình dạng đơn giản, hiện đại, táo bạo và riêng biệt.

Baguette

Một hình chữ nhật với các cạnh thẳng tạo cảm giác hiện đại.

Kiểu cắt Tapered Baguette

Một biến thể của thanh, rộng ở một đầu và dần dần thu hẹp lại. Kiểu cắt này hiện nay ít phổ biến.

Kiểu cắt Lozenge

Hình thoi cân xứng hai bên.

Kiểu cắt Trapezoid

Thường được dùng làm đá phụ, với hai cạnh song song tạo hiệu ứng xếp lớp.

Kiểu cắt Fan

Hình bán nguyệt hoặc hình quạt với vẻ đẹp phương Đông.

Kiểu cắt Bullet

Một đầu tròn, đầu còn lại nhọn, tạo hiệu ứng động.

Quy trình cắt đá quý

Quy trình chế tác đá quý thường bao gồm các bước sau: thiết kế, định hình, cắt và đánh bóng. Chúng ta hãy cùng xem xét kỹ hơn từng bước…

Thiết kế

Trước khi cắt, trước tiên bạn cần kiểm tra hình dạng bên ngoài và tình trạng bên trong của viên đá thô, sau đó xác định hướng của bề mặt và hình dạng gần đúng của sản phẩm hoàn thiện. Nguyên tắc quan trọng nhất của thiết kế là tối đa hóa vẻ đẹp và giá trị của đá quý. Nói một cách đơn giản, bên cạnh vẻ đẹp, càng lớn càng tốt.

Định hình

Sau khi quan sát hình dáng bên trong và bên ngoài của viên đá thô, bạn sẽ có hiểu biết cơ bản về tình trạng tổng thể của viên đá quý. Bước tiếp theo là cắt đá thô. Bước này chủ yếu bao gồm việc loại bỏ vật liệu thừa và tạo hình dạng ban đầu cho viên đá thô. Vì đá quý thường rất nhỏ nên thao tác tinh tế cần thiết sau này không còn khả thi bằng ngón tay nữa. Sau đó, thanh đồng và keo nóng chảy được sử dụng để cố định đá quý tại chỗ trước khi thao tác thêm.

Cắt

Đây là bước quan trọng nhất, tại đó các mặt cắt được cắt từ phần thô đã định hình. Sử dụng một bàn tay hình bát giác, các góc được điều chỉnh để tạo ra hình dạng của mỗi mặt cắt. Các kiểu cắt khác nhau đòi hỏi các quy trình cắt khác nhau. Mỗi loại đá quý cũng có các đặc tính quang học riêng biệt. Góc cắt khác nhau tùy theo từng loại đá quý và chỉ có góc chính xác mới có thể thể hiện đầy đủ vẻ đẹp của đá quý.

Đánh bóng

Mỗi mặt cắt được đánh bóng bằng bánh mài tốc độ cao nằm ngang và bột đánh bóng chuyên dụng. Sau khi đánh bóng, các cạnh của mỗi mặt cắt khớp hoàn hảo. Đá quý giờ đây trông cực kỳ trong suốt, tạo cho nó vẻ ngoài như nước.

Thông thường, chúng ta thấy một số loại đá quý được cắt hoàn hảo, trong khi những loại khác lại không đẹp mắt. Mua đá quý không chỉ là về loại và trọng lượng; một kiểu cắt tốt là tối quan trọng. Bạn nên biết rằng một đường cắt hoàn hảo đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và kinh nghiệm hơn. Có rất nhiều loại đá quý trên thị trường, nhưng rất ít loại tốt. Như câu nói: Đồ tốt thì không bao giờ rẻ.

 

Cắt mài là một quá trình phức tạp và đòi hỏi kỹ năng cao hơn, dẫn đến hao mòn nhiều hơn trong quá trình cắt. Cắt mài thường được ưa chuộng cho các loại đá quý chất lượng cao. Đá quý cắt mài thường đắt hơn đá quý cắt trơn cùng loại. Việc phân loại các kiểu cắt mài đá quý không quá nghiêm ngặt, và có những khác biệt nhỏ về mặt hiểu biết. Nó không cần phải được coi là một vấn đề học thuật nghiêm ngặt, nhưng một sự hiểu biết đơn giản có thể giúp ích cho quá trình lựa chọn đá quý.